* T. Lijster, Verenigt u! Arbeid in de 21ste eeuw
	Amsterdam, Prometheus, 2019 120 p., ISBN 9789044643190, € 16,99	inhoud – achterflap
Eind januari 2020 presenteerde de commissie Borstlap (Commissie Regulering van werk) haar rapport over de toekomst van werk in Nederland. Zouden we het aan de auteur van Verenigt u! Arbeid in de 21ste eeuw vragen – hij zou waarschijnlijk zeggen dat die rapportage niet te vroeg komt. In dit boekje staat Thijs Lijster kort stil bij de toekomst van arbeid en de rol die arbeiders zelf daarbij kunnen spelen. Hij doet dat in de vorm van een inleiding op een fragment van Het communistisch Manifest van Karl Marx en Friedrich Engels. Dit historische document verscheen in het Europese revolutiejaar 1848 voor het eerst. Waar Marx en Engels zich rekenschap wilden geven van de revolutionaire transformatie van de statische, feodale economie naar de kapitalistische, daar schept Lijster een contrast met de ontwikkeling van de arbeid in onze huidige neoliberale context. Daarbij houdt hij zijn ogen op de toekomst gericht. De auteur beschrijft hoezeer arbeid in de westerse wereld van de 20ste eeuw een enorme evolutie heeft doorgemaakt en dat die ontwikkeling gewoon doorgaat. Feminisering van de arbeid, de overgang van een productie-economie (die naar andere landen is verplaatst) naar een diensteneconomie, robotisering en digitalisering zijn nog maar het begin. Volgens deskundigen, die door Lijster worden opgevoerd, gaat er heel heel veel werk verdwijnen. In zijn tijd suggereerde Marx al dat de post-kapitalistische (communistische) samenleving de vrijheid zou geven om naar believen te doen wat je maar wilt (inclusief vissen en filosoferen), maar of dit een gelukkige wensdroom is, zover wil Thijs Lijster niet gaan. Arbeid is een tweesnijdend zwaar, aldus de auteur. Aan een kant is het altijd een vorm van (zelf)disciplinering – de arbeider moet zich voegen naar de heersende arbeidsmoraal en arbeidsverhoudingen, wat ziekmakend kan zijn en grote onzekerheid kan scheppen. Daaraan te ontsnappen is dan een zegen. Aan de andere kant echter biedt arbeid ruimte voor creatieve zelfontplooiing, zinvolle tijdsbesteding enzovoort. Veel mensen zouden niet goed weten wat te doen met alleen maar vrije tijd. Gaat de disciplineringsmachine van de arbeid de arbeiders van de toekomst vermorzelen? Is er nog ruimte voor zelfontplooiing? Lijster vraagt zich af, hoe arbeid er in de komende decennia uit zal zien en hoe arbeiders hun belangen kunnen veiligstellen. Zijn antwoord is vergelijkbaar met dat van zijn illustere voorgangers Marx en Engels: arbeiders moeten zich organiseren. Thijs Lijsters inleiding en het fragment van Het communistisch Manifest zijn verschenen in de pamfletreeks Nieuw Licht. Zowel inleiding als brontekst zijn prima leesbaar.